Jedną z ważniejszych funkcji administracji państwowej i samorządowej jest zapewnienie obywatelom podstawowych warunków ochrony przed potencjalnymi i realnymi niebezpieczeństwami związanymi z występowaniem klęsk żywiołowych oraz innych podobnych zdarzeń, powodowanych siłami natury lub działalnością człowieka, a także wynikających z wycinkowych działań obronnych państwa.
Ochroną przed tymi zagrożeniami i usuwaniem ich ewentualnych skutków zajmują się profesjonalne służby ratownicze (pogotowia), posiadające odpowiedni sprzęt ratowniczy i wyszkolony personel. Służby te finansowane z budżetu państwa podlegają własnym scentralizowanym strukturom kierowniczym. Pewne działania ratownicze wykonują też organizacje ochotnicze (OSP, WOPR, TOPR, GOPR, PCK i inne).
Ustawowe zadania dotyczące ochrony obywateli przed różnorodnymi zagrożeniami, a także powiadamiania i alarmowania o zagrożeniach w okresie wojny i pokoju realizuje Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego i Obrona Cywilna.
Ustawowy obowiązek zapewnienia porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej spoczywa na organach administracji rządowej i samorządowej.
Na poziomie wojewódzkim powiatowym i gminnym powołane są już Zespoły Zarządzania Kryzysowego, zorganizowane struktury wspomagające burmistrza (wójta, prezydenta miasta) w realizacji tego obowiązku. W Sędziszowie (Zarządzenie nr 18 Burmistrza Sędziszowa z dnia 28 marca 2003r. w sprawie powołania Gminnego Zespołu Reagowania).
Zgodnie z projektem ustawy o stanie klęski żywiołowej, działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia w naszej jednostce administracyjnej kieruje Burmistrz, jeżeli stan klęski żywiołowej byłby wprowadzony tylko na obszarze miasta czy gminy.
Dla prawidłowej realizacji w/w zadań ustawowo zapisane jest stworzenie na poziomie miasta i gminy struktury wspomagającej kierownika akcji ratowniczej oraz zorganizowanie odpowiedniego zaplecza technicznego. Taką rolę mogłoby spełniać Gminne Centrum Reagowania, jako wyodrębniona jednostka organizacyjna w Urzędzie Miejskim.

Rozwinięcie Gminnego Centrum Zarządzania Kryzysowego następuje:

- na polecenie Burmistrza, bez uruchamiania planu;
- w przypadku decyzji Burmistrza o uruchomieniu Gminnego Planu Reagowania Kryzysowego.

Rozwinięcie Centrum Zarządzania Kryzysowego polega na uzupełnieniu go dodatkowymi osobami funkcyjnymi, stworzeniu systemu dyżurów, oraz zapewnieniu im odpowiednich warunków całodobowego działania.

Koordynowanie działań reagowania kryzysowego.

Działania reagowania kryzysowego koordynowane są przez Burmistrza przy pomocy:
- Głównego Specjalisty ds. Zarządzania Kryzysowego Spraw OC i Kancelarii Tajnej;
- Gminnego Centrum Zarządzania Kryzysowego;
- Koordynatorów zadań funkcyjnych.

Centrum Zarządzania Kryzysowego służy do zbierania informacji, ich opracowywania oraz przygotowania dla Burmistrza propozycji decyzji, a także do przekazywania tych decyzji wykonawcom. Ponadto, Centrum może być wykorzystane przez koordynatorów zadań funkcyjnych, nie dysponujących własnymi stanowiskami kierowania.

Organizacja działań odtwarzania (odbudowy)

Odtwarzanie jest wczesnym etapem odbudowy. Działania realizowane w tym etapie ograniczają się do przywrócenia funkcjonowania systemów niezbędnych do życia. Działania te prowadzone są niekiedy równocześnie z działaniami reagowania i mają charakter krótkoterminowy.

Odtwarzanie obejmuje:
- ocenę szkód;
- pomoc finansową;
- pomoc rzeczową (materialną);
- zapewnienie poszkodowanej ludności podstawowych warunków do przetrwania.

W celu sprawnego przeprowadzenia oceny strat i szkód oraz opracowania szczegółowego raportu Burmistrz powołuje swoim zarządzeniem koordynatora oceny szkód i zniszczeń. W razie potrzeby Burmistrz powołuje również pełnomocnika do spraw usuwania skutków nadzwyczajnego zdarzenia (klęski żywiołowej, katastrofy technicznej).

Przekazywanie informacji, składanie meldunków (raportów)

Gminne Centrum Zarządzania Kryzysowego przekazuje do Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego:
- informacje doraźne;
- meldunki okresowe;
- meldunek (raport) końcowy.
 

Informacje doraźne przekazywane są w zależności od stopnia rozwoju sytuacji kryzysowej i opisują zdarzenia mające zasadniczy wpływ na jej przebieg. Są to również informacje (analizy, opracowania) przekazywane na doraźne zapotrzebowanie Centrów Zarządzania Kryzysowego wyższych szczebli.

Meldunki okresowe z reguły dobowe, mające charakter zbiorczych meldunków sytuacyjnych, przesyłane są jako dokument sformalizowany (na odpowiednich drukach). Druki meldunków oraz terminy ich przesyłania każdorazowo określa Centrum Zarządzania Kryzysowego wyższego szczebla.

Meldunek (raport) końcowy sporządzany jest z chwilą zakończenia działań reagowania kryzysowego. Opisuje on przebieg i skutki nadzwyczajnego zdarzenia. Do meldunku (raportu) końcowego mogą być również, dołączone wstępne szacunki strat i szkód, a także sposoby i terminy realizacji przedsięwzięć wykonywanych w ramach procesu odbudowy.

Uzyskiwanie pomocy

Uzyskiwanie pomocy następuje, w wypadku gdy lokalne (gminne) siły i środki oraz zasoby okażą się niewystarczające do przeprowadzenia skutecznych działań reagowania i likwidacji skutków.

Kolejność uzyskiwania pomocy:
- w pierwszym rzędzie poprzez wykonanie porozumień o wzajemnej pomocy z sąsiednimi gminami;
- w drugiej kolejności, jeżeli pomoc sąsiadów okaże się niewystarczająca lub gdy sąsiedzi nie dysponują potrzebnymi siłami (środkami), niższy szczebel zarządzania kryzysowego występuje do wyższego szczebla tj. gmina do powiatu, powiat do województwa;
- kiedy potrzebna pomoc przekracza możliwości Burmistrza to kieruje on prośbę do Starosty o udzielenie pomocy technicznej i finansowej przez szczebel powiatowy.

Pomoc (wsparcie) ze strony wojska w zależności od rodzaju zagrożenia i rozwoju sytuacji następuje (po wystąpieniu Burmistrza do Wojewody):
- w pierwszej kolejności siłami i środkami wydzielonymi z jednostek wojskowych (rozkazem dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego) do zwalczania określonych zagrożeń;
- w drugiej kolejności dodatkowymi siłami i środkami przydzielonymi przez dowódcę Śląskiego Okręgu Wojskowego na wniosek Wojewody Świętokrzyskiego.