Czasy tragizmu II wojny światowej, coraz bardziej odchodzą w historię. Oddalamy się od tych bolesnych dla narodu polskiego wydarzeń, ale nie oddalamy się od naszej pamięci o tych którzy swoje życie oddali za wolność i niepodległość narodu. Można było się o tym przekonać uczestnicząc w patriotyczno-religijnej uroczystości poświęconej 70 rocznicy bestialskiego mordu na mieszkańcach Swaryszowa, w tym na wielu zakonspirowanych członkach AK lub osób współpracujących z organizacją. Uroczystość odbyła się 17 sierpnia 2014 roku na cmentarzu Ofiar Egzekucji.

Tragedia rozegrała się na polach pod krzelowskim lasem 17 sierpnia 1944 roku. Dwa dni później miejscowa ludność, urządziła cmentarz, grzebiąc na nim ciała 35 zakatowanych osób.

Rok 1944 (od marca do listopada) był czasem kiedy ziemia sędziszowska poniosła duże straty wśród działaczy AK. Przypomnijmy rozstrzelanych sędziszowian: w Jędrzejowie, Mnichowie, Piotrkowicach czy Chmielniku. Tuż po przejściu frontu w styczniu 1945 roku, ich najbliżsi poczynili starania o ekshumację zwłok. Na swaryszowskim cmentarzu miejsce wiecznego spoczynku znalazły dodatkowo ciała 15 osób. Łącznie nazwiska 50-ciu synów ziemi sędziszowskiej ofiar wojny z 1944 roku widnieją na nagrobnych tablicach. Zostały one odczytane (wywołane) w trakcie Apelu Poległych, który podczas uroczystości prowadził Prezes Koła Światowego Związku Żołnierzy AK w Sędziszowie mjr w stanie spoczynku Zenon Kowalik.

W uroczystości wzięły udział delegacje z pocztami sztandarowymi w tym sztandar Centrum ds. Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach. Żołnierze z Centrum zaciągnęli wartę przy pomniku. Były obecne licznie przybyłe poczty sztandarowe reprezentujące środowiska kombatanckie: Św. Związku Żołnierzy Armii Krajowej z Sędziszowa, Wodzisławia, Włoszczowy, Jędrzejowa, Goleniowy i Obiechowa, a także Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych oraz Powiatowego Zarządu Związku Inwalidów Wojennych. Obecne były poczty sztandarowe Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Policji i Polskiego Stronnictwa Ludowego - wszystkie z Sędziszowa. Mimo że wakacje nie zabrakło sztandarów placówek oświatowych: SP Nr 1 i SP Nr 2 – z Sędziszowa, ZSCKP w Krzelowie, SP w Pawłowicach, SP w Tarnawie, SP w Mstyczowie i Gimnazjum w Boleścicach oraz ze SP w Obiechowie (gm. Słupia) i Piotrkowicach (gm. Chmielnik). Przybyły delegacje wszystkich 14 jednostek OSP z terenu naszej gminy, oraz sztandar ZG z OSP w Sędziszowie.

Uroczystość uświetniła swoją obecnością Strażacka Orkiestra Dęta pod kierunkiem p. Piotra Janika. Mszę Świętą celebrował i homilię wygłosił ks. Jan Biernacki – proboszcz parafii w Tarnawie do której należy cmentarz w Swaryszowie. Obecni byli sędziszowscy kapłani: ks. Marian Haczyk, ks. Kazimierz Wierkowicz i ks. Leszek Puchała.

Specjalną oprawę w czasie uroczystości miał moment pobrania ziemi z cmentarza, która zostanie złożona w dniu 9 września br. do fundamentów pomnika poświęconego upamiętnieniu pacyfikacji polskich wsi jaki powstaje w Radomiu. Do pobrania ziemi zostali zaproszeni: Barbara Kulawik z Gdańska której mąż jest pochowany na swaryszowskim cmentarzu, Tadeusz Gruszecki z Tarnowa który 17 sierpnia 1944 roku znalazł się w grupie osób wywiezionych ze Swaryszowa do więzienia w Pińczowie skąd udało mu się wrócić, oraz Jacek Adler i Adam Siekanka przedstawiciele rodzin pomordowanych. W tym czasie Sławomir Strzeszkowski grał i śpiewał hymn Armii Krajowej.
W swoim okolicznościowym przemówieniu Burmistrz W. Szarek mówił: „Ojczyzna żąda od dorosłego pokolenia przekazywania historii narodu, a młodych wzywa do poznawania własnej tożsamości. To wspólny obowiązek”.

Od kilku lat cmentarz w Swaryszowie podlega systematycznej renowacji. Burmistrz w swoim wystąpieniu wymienił wykonane w ostatnich latach prace, w tym: odbudowa alejki, przeniesienie krzyża, remont kaplicy (nowy dach, nowa posadzka, nowa elewacja) orzeł na frontonie, ogrodzenie, i pomnik. Ostatnio rozpoczęto prace przy renowacji nagrobków. Prace będą kontynuowane. Podał że ogółem kwota wykonanych prac wyniosła 231.195 zł, w tym środki ROPWiM to 160.917 zł. od Wojewody Świętokrzyskiego gmina otrzymała 24.000 zł, a 46.278 zł wydatkował budżet gminy. Za wsparcie finansowe przy renowacji cmentarza w Swaryszowie podziękował darczyńcom skromnymi grawertonami.

Mimo, że jeszcze trwają wakacje, nie stało to na przeszkodzie przygotowaniu przez młodzież na okoliczność uroczystości paru utworów muzycznych. Patriotyczne pieśni zaśpiewali Agata Fugat i Mateusz Gregorczyk, którym akompaniowała Katarzyna Kornaś.

W uroczystości wzięli udział m.in. Świętokrzyski Kurator Oświaty Małgorzata Muzoł, Z-ca Naczelnika Delegatury IPN w Kielcach Agnieszka Szczerba, Z-ca Komendanta Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach ppłk. Grzegorz Wtyka, Przewodniczący Powiatowej Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Bernard Suchmiel.

Podczas uroczystości p. Magdalena Sawka wręczyła medale „PRO PATRIA”. Otrzymali je: Błasiak Jolanta – dyr. Gimnazjum w Boleścicach, Brzeziński Zygmunt- Wójt gminy Imielno, Grzybowska Anna – Z-ca naczelnika wydziału w UM, Mach Stanisław – dyr. ZSO w Sędziszowie, Paw Krzysztof – nauczyciel historii w SP Nr 2 w Sędziszowie, Soboń Tadeusz – Wójt Gminy Oksa, Szarek Wacław – burmistrz gminy Sędziszów, i Wroński Kazimierz – emerytowany nauczyciel historii z Oksy. Medal ten zostaje nadany za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość.

Wicewojewoda Świętokrzyski Grzegorz Dziubek wręczył medale „OPIEKUN MIEJSC PAMIĘCI NARODOWEJ” dla Wacława Szarka – złoty, dla Ewy Kubas-Samociuk i Anny Grzybowskiej – srebrne. Medale są przyznawane za działalność związaną z upamiętnianiem miejsc walk i męczeństwa i opiekę nad nimi.

Uroczystość zakończyła rekonstrukcja historyczna w wykonaniu GRUPY REKONSTRUKCJI HISTORYCZNEJ z Jędrzejowa, której szefem jest Tomasz Stradomski. Przedstawienie reżyserował Arkadiusz Chyla we współpracy Ireneusza Ślusarczyka, a oprawę dźwiękową i graficzną przygotowała Karolina Chyla. W inscenizacji w której udział wzięła małogoska grupa Orlęta Poland Comando wystąpił także ks. Leszek Puchała wikariusz z Parafii Św. Ap. Piotra i Pawła. Rekonstrukcja zgromadziła tłumy mieszkańców wzbudziła emocje aż do łez. Najlepiej atmosferę i samą rekonstrukcję przedstawiają załączone zdjęcia.

Były też osoby które nie odważyły się oglądać scen odtwarzanych przez grupę na podstawie wspomnień naocznych świadków. Wśród gości uroczystości była córka jednego z zamordowanych, która wypowiedziała takie słowa „Miałam sześć lat, zginął tu mój ojciec. Nie chcę na to patrzeć i sobie przypominać, nie podejdę dalej”.

Delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze, a następnie wszyscy zasiedli do wspólnej grochówki.

Cmentarz w Swaryszowie jest największym miejscem upamiętniającym hitlerowskie zbrodnie na terenie powiatu jędrzejowskiego. Co roku w dniu odbywających się uroczystości rocznicowych (przypomnijmy pierwsza niedziela po 17 sierpnia) gromadzi rzesze mieszkańców z terenu nie tylko województwa ale i kraju. Na tą okoliczność gości mieszkańców Gdańska, Warszawy, Wrocławia czy Gliwic. To niezaprzeczalny dowód czym dla Polaków jest pamięć o tych którzy stracili życie w obronie Ojczyzny.

Ewa Kubas-Samociuk

Zdjęcia z części oficjalnej TUTAJ>>>

Zdjęcia z inscenizacji TUTAJ>>>