Jesteś tutaj:
Historia Sędziszowa

XIII wiek – powstaje gród obronny, obecnie teren wsi Piła.

1325-1327 – powstaje Parafia Świętego Piotra i Pawła.

1398 rok – pierwsze wzmianki pisane, pierwotna nazwa „Gródek”, później nazwa Sędziszów od właściciela Stanczko de Sendziszow Jastrzębiec (1376 - 1400), osada lokowana na prawie niemieckim, Ród Jastrzębców włada dobrami Sędziszowa aż do 1580 roku.

1416 rok – Powstaje pierwsza szkoła parafialna przy kościele.

1420 rok – wzmianki historyczne mówią o istniejącym w Sędziszowie dworze rezydencjalnym – „Stanisław z Sędziszowa musiał ustąpić dwór Paszkowi z Sędziszowa”.

XV wiek (2 połowa) – Kroniki Długosza „Liber benficiorum” podają: Sędziszów miał własną parafię, dziedzic Paweł Koścień Jastrzębiec, wieś liczyła 7 i pół łana, były trzy karczmy, dwa młyny i szlachecki folwark. Płacono wysokie świętopietrze – co świadczy o zamożności. Sąd ziemski wyznaczał rozstrzyganie sporów w karczmie u Paszka z Sędziszowa – co świadczyło o ważności osady.

1520 rok – dziedzic oddaje ziemię pod nowy cmentarz.

1525 rok – dziedzicem jest Jakub Koścień, którego córka została żoną Mikołaja Reja z Nagłowic.

1580 rok – odchodzi ród Jastrzębców, pojawiają się nowi właściciele Borkowie herbu Wężyk.

1598 rok – dziedzicem został Franciszek Ryski.

1651 rok – Sędziszów przechodzi w ręce rodu Lanckorońskich, proboszczem zostaje Jan Lanckoroński (po raz pierwszy część szlachecka i plebańska jest w rękach jednego rodu).

XVII wiek (2 połowa) – Sędziszów przechodzi w ręce rodu Nieczujów – Dembińskich, który to ród panuje na dobrach sędziszowskich cały wiek XVIII.
Z tych czasów na kartach historii wspomina się Urszulę Dembińską, wdowę po staroście Wolbromskim, określając ją jako kobietę żelaznej ręki, „trzęsącą sejmikami”, patriotkę zaangażowaną w powstanie kościuszkowskie. Rządziła ona w Sędziszowie w latach 1783-1818,zmarła w 1825 roku. Za jej rządów uruchomiono szpital, a liczba ludności wynosiła 356 osób.

1818-1830 – właścicielką Sędziszowa była córka Urszuli Dembińskiej – Barbara Czacka. Mąż Barbary, Tadeusz Czacki to znany działacz społeczno – oświatowy tych czasów, założyciel Liceum Krzemienieckiego, które odegrało znaczną rolę na kresach.

1830-1945 – Sędziszów zostaje sprzedany Adolfowi Niemojewskiemu herbu Zadora, właścicielowi sąsiedniej Słupi Jędrzejowskiej. Był to czas, że Sędziszów „dzierżawami chodził”, co znacznie osłabiało jego gospodarkę.

1845 rok – nowy właściciel to Kwiryn Russacki – propagator nowoczesnego rolnictwa, uczestnik powstania listopadowego, patriota, angażował się w powstanie styczniowe (w 1863 roku w potyczce z Kozakami ginie w Sędziszowie jego syn Romuald). Pełnił także funkcję radnego powiatu w Jędrzejowie. Zasłużył się dla majątku jako jego odnowiciel, wprowadził płodozmian i nowe techniki rolne.

1855 rok – Kwiryn Russocki oddaje majątek Sędziszowa w ręce córki Teresy Russockiej, która wychodzi za mąż za Stefana Chwaliboga dziedzica z Zagaja.

1880 rok – Stefan Chwalibóg oddaje grunty w Sędziszowie pod budowę kolei.

1885 rok – uruchomienie linii iwanogrodzko - dąbrowskiej, inaczej Iwanogród to Dęblin (Dęblin – Zagłębie Śląskie).

1886 rok – powstają przy kolei: parowozownia, obrotnica, wieża ciśnień z kotłami parowymi, składnica węgla, budynek dla administracji – linia kolejowa przechodząca przez Sędziszów staje się jedną z najważniejszych linii Królestwa Polskiego.

1900 rok – ludność liczy 449 osób.

1905-1907 – młodzież Sędziszowa angażuje się w strajk o prawo do nauczania w języku polskim.

1908 rok – nowym właścicielem zostaje Pfeffer.

1911 rok – powstaje Gminna Kasa Spółdzielcza, aktualnie następcą jej jest Bank Spółdzielczy Sędziszów.

1912 rok – powstaje prywatna szkoła jednoklasowa Aleksandra Grzesikowskiego.

1918 rok – wraz z odzyskaniem niepodległości następuje dynamiczny rozwój osady na bazie zatrudnienia na kolei: ambulatorium, świetlica, biblioteka, osiedle robotnicze, warsztaty rzemieślnicze.

1925 rok – liczba ludności 1000 osób.

1927-1934 – zahamowanie rozwoju gospodarczego.

1918-1939 – właścicielami majątku ziemskiego kolejno jest rodzina Mierzwińskich i Kamińskich.

1939 rok – wrzesień – kampania wrześniowa, zniszczenie węzła PKP.

1939-1945 – Sędziszów zapleczem dla okupanta na front wschodni. – Budowa niemieckiego osiedla dla kadry kolejowej – obecnie ul. Kolejowa i baraków dla robotników, najpierw na Skarpie (nie ma pozostałości), później na Osiedlu Drewnianym (istnieje i jest zamieszkałe – do chwili obecnej 5 baraków).

1946 rok – upaństwowienie dóbr sędziszowskich, powstają PGR – Sędziszów i Zakład Przemysłu Drzewnego.
1) PGR – istniało w latach 1946 - 1993 obecnie ziemia zagospodarowana  przez Agencję Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa – Oddział Rzeszów.
2) Zakład Przemysłu Drzewnego istniał w latach 1946 - 2000, obecnie jako zakład prywatny, spółka prawa handlowego.

1945 rok – powstaje Zasadnicza Szkoła Kolejowa, przemianowana w 1970 roku na Zasadniczą Szkołę Zawodową, następnie od 1990 roku – Technikum Mechaniczne, a od 2002 roku – Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych.

1947 rok – powstaje szkoła siedmioklasowa + przedszkole – następcami ich są obecnie: Szkoła Podstawowa Nr 1 w Sędziszowie i Przedszkole Samorządowe.

1960-1970 – rozkwit węzła PKP w Sędziszowie – elektryfikacja linii, pierwszy pociąg elektryczny wjechał do stacji Sędziszów 8 września 1966 roku. W tym dniu otwarto również budowany w czynie społecznym Dom Kultury Kolejarza. Łącznie w tym czasie na PKP funkcjonowało 14 jednostek.

1972-1974 – decyzja o budowie Sędziszowskiej Fabryki Kotłów. Wraz z budową Fabryki powstają:
 – 2 Osiedla mieszkaniowe,
 – nowy budynek Przedszkola,
 – nowy budynek Ośrodka Zdrowia,
 – Stadion Sportowy, Zalew,
 – nowy budynek Banku Spółdzielczego.

lata 70-te – rozkwit GS „Samopomoc Chłopska”.
 – dom Handlowy.
 – masarnia, piekarnia, rozlewnia wód.
 – baza techniczna na Tarni. Obecnie majątek GS przeszedł w ręce prywatne.

1979 rok – budowa LHS i bazy przestawczej „Sędziszów – Północ”.

1982-2000 – budowa naszego kościoła p.w. Św. Brata Alberta.

01.01.1990 roku – Nadanie praw miejskich dla Sędziszowa – uchwałą Nr 163 Rady Ministrów, podpisuje I premier III Rzeczypospolitej – Tadeusz Mazowiecki.

Rok 1990 zapoczątkował tak jak w całym kraju wielkie dzieło odrodzenia się samorządu gminnego. Był to czas kiedy samorząd rozpoczął w gminie nowej rzeczywistości w myśl zasady „bierzemy swoje sprawy w swoje ręce”. Od tego czasu o kierunku rozwoju Sędziszowa decyduje wspólnota samorządowa.

Do najważniejszych przedsięwzięć należy:
1990 rok – przejęcie prowadzenia szkół (12 szkół - łącznie 2130 uczniów).

1990 rok – przeniesienie Biblioteki z Rynku na Sady.

1991 rok – uruchomienie kina „Ballada”.

1991 rok – rozbudowa Kompleksu Szkolnego i utworzenie Liceum Ogólnokształcącego.

1991 rok – rozpoczęcie telefonizacji gminy.

1991 – 1994 – przejmowanie od zakładów pracy (PKP i Sefako) infrastruktury komunalnej – wodociągów 32,7 km; kanalizacja 4,8 km; sieć ciepłownicza 3,5 km; oczyszczalnia ścieków, hydrofornia, wymiennikownia, drogi i chodniki – po przejęciu zadania te były prowadzone w oparciu o umowę dzierżawy majątku przez „INSAKO”, później przez „ASPRĘ” (najdłużej ciepłownictwa do 2005 roku) – spółki prawa handlowego.

1992 rok – przejęcie podstawowej opieki zdrowotnej.

1992 – 1994 – budowa składowiska odpadów komunalnych, wg najnowocześniejszych technologii, aktualnie jest to jedno z dwóch składowisk w powiecie.

1995 rok – powstaje Zakład Usług Komunalnych.

1995 rok – przejęcie Domu Kultury „Kolejarza” w dzierżawę od PKP.

1998 rok – na przejętym majątku PKP – przedszkole kolejowe, powstaje Środowiskowy Dom Samopomocy Stacja Opieki Caritas i Stołówka Charytatywna.

1999 rok – powstaje zakład „PALKO” S.A.

2003 rok – przejęcie DK „Kolejarza” w Sędziszowie za zadłużenia PKP i utworzenie Samorządowego Centrum Kultury; nadanie imienia Papieża Jana Pawła II w roku 2006.

2003 rok – reaktywowanie Strażackiej Orkiestry Dętej.

2006 rok – oddanie do użytku Bazy Turystyczno – Kulturalno – Rekreacyjnej.

2007 rok – oddanie do użytku Strażnicy Strażackiej Państwowej Straży Pożarnej

Aktualne grunty rolne oddane do użytkowania rolniczego (uprawa zbóż), a dworek i zabytkowy park przejęła na własność gmina, gdzie powstaje (w trakcie adaptacji) Dom Pomocy Społecznej dla Osób Starszych na 25 miejsc z całodobowym zapleczem.

Aktualnie ta inwestycja staje się oknem na świat dla Sędziszowa. W pobliżu bazy LHS zamierza umiejscowić się paru inwestorów z prowadzeniem działalności gospodarczej na rynku paliw. Na tej płaszczyźnie Sędziszów w niedługim czasie (parę lat) może stać się suchym portem przeładunkowym.

Produkcja i hosting: ZETO-RZESZÓW Strony www - Strony internetowe - Aplikacje internetowe - Sklepy internetowe - Portale korporacyjnezeto
[ZAMKNIJ] Nowe zasady dotyczące cookies. W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies.